|
|
|
 |
|
|
 |
Copiright © Jeton Kelmendi jetonkelmendi@gmail.com 0032474464251
=============================== In order to express powerful feelings in poetry there is not a single thing more effective than the brevity of the poem and its concise style. Isn’t this also true in wild animals when they squeeze their body and gather all their energies for an attack? Jeton Kelmendi's poetry is very similar to this image with its inner shivering. It is characterised from the feeling of masses and laconicisms. Its condensed lyrical style penetrates deeply on the readers’ sensations. Through his elliptical verses, in fact he communicates the most valuable thing of human spirit. Kelmendi is one of the great figures of today’s poetry. The work of this Kosovar poet honors not only the Albanian language literature, but the whole literature with its entirety. Athanase Vantchev de Thracy, July 15, 2009, Paris ______________________________ Jeton Kelmendi has as much passion as it seems like he is trying to re-invent his homeland and love. He tries to make the dream into an anti-dream, and also the opposite. In his poetry there is something contrary to the wind and achievements, he may not get there, but indeed is the fighter of explorations. He discovers the roots on the branches, and the faces in the fruits. Searches the future and discovers the present, Searches for someone else and discovers himself. Visar Zhiti, Rome Italy __________________________________ Foreword I am a prose writer, but admire poetry: the art of rhythmical composition – written or spoken – and that is imaginative, impassioned, and educative. My interpretation of Kelmendi’s poetry may surprise the reader, and perhaps, the author himself. Although I am not a student of Balkan history, I have always been interested in that part of Europe, for many reasons. The Balkan people have had a very difficult history, in part because of its more powerful neighbors. “Balkanize” means to divide a country, territory, etc. into small quarrelsome ineffectual states. Kelmendi-the-poet understands well the tragic history of this region. His lyrical work is soft and sad. His “how to reach yourself” reminds me of persons who have had to become border-crossers throughout history. Obviously not in a luxury train, airplane, or expensive automobiles. Worst yet, perhaps without the “papers” needed to cross borders! During the last thirty years the whole world has been radically changed because of what the powerful capitalist “democracies” have done in order to make more profits. Some call it neo-liberalism with a postmodern “outer-skin,” i.e., the culture of the economic changes. The term “ nexus” means connecting, linking, binding, joining, in other words – coming together in many ways. Karl Marx explained that under capitalism, and its form of imperialism, caused what he called the “cash nexus.” Money and wealth became the most important, and perhaps only reason, for powerful people to come together! The people of Illyria and Albania were not able to sit at the seats of the powerful who made the rules. The Western powers freed up the markets allowing entrepreneurs (mostly big capitalist corporations) to stir up as much Schumpeterian “creative destruction” as possible. Milton Friedman’s “shock and awe,” disaster capitalism is a form of making war on countries whose leaders did not want to become part of the Western powers new forms of neo-capitalist-imperialism. I have read and interpreted this book in terms of the context within which we live. I do not claim that Kelmendi would agree! This poetry represents a person’s difficulty with regard to should he go back to the time when his country was strong and just. Even though this might only be more a wish than a fact. Turning inward, back to a god, a magic past, or where to start in the present? Perhaps to settle for neo-spiritual instead of neo-economics and the politics that might help in the current dispensation? Back to a deity and Mother Teresa both of whom may have disappeared? A return to the blossoming flower of Gonxhe, as a small Calcutta? This is difficult to figure out when the super secular global capitalism does not look to spirituality except in order to sell some/every thing – every day and night through the years. Fatherland Albania! Kelmendi seems to be similar to other people whose homeland has not done well in the somewhat recent past, but can go further back in history when claims can be made that there was a time in the ancient past when their land-entity was powerful, just, and worthy of praise. He seems to tell his readers that so many Albanians, and other Balkan people, had to go abroad; however, perhaps they will return to a bigger, better and safer homeland. The reader may wonder if it is possible for all of the persons he alludes to can find such a grand homeland, given the wars that have occurred so recently. Old scores to settle within pressure from the western powers forcing this area into global capitalism, makes it difficult to believe that Kelmendi’s dreams and hopes can materialize any time soon! He asks where is the border that cuts through the sadness and joy? He also asks where have they taken my tomorrow, where is the shadow of yesteryear? Our author has the ability to move from tenses: remote, ancient, not too far back, present and future. This may be his strength with regard to what he gives to interested cosmopolitan readers? The lords of the earth today do not want ordinary (complimentary) persons to learn how to connect the links in time and space. They certainly did not like Marx’s attempt to teach people of his time to see the big picture, obviously a collage from smaller – “snapshots.” I admire Kelmendi’s valiant attempt to help us understand better the thoughts and hopes from one poet living and working in a particular country, but demonstrating his worldliness. Peter Tase has made it possible for us to read an Albanian language book of poetry in English. This allows so many more people a chance to become knowledgeable about places and ideas beyond the English language world. Bravo Peter! _______________________________________ Richard A. Brosio, Ph.D., University of Michigan Professor emeritus, Ball Sate University Lecturer and Visiting Scholar at the University of Wisconsin Milwaukee
_______________________________________
Lirizmi poetik i Jeton Kelmendit është jeta Iliro-Shqiptare, me një bukuri të shprehurit
Unë jam një shkrimtar prozaik, por e admiroj poezinë, artin e kompozimit ritmik – të folur ose të shkruar – dhe ajo është imagjinare, me pasione dhe edukuese. Interpretimi im për poezitë e Kelmendit mund të befasoj lexuesin, dhe ndoshta, edhe vete autorin. Megjithëse unë nuk jam një studiues i historisë Ballkanike, kame pasur gjithmonë interes në atë pjesë të Evropës, për shume arsye. Popujt e Ballkanit kanë kaluar një histori të vështirë, për arsye pjesërisht nga fqinjët e tyre të fuqishëm. “Balkanizim” do te thotë të ndash një shtet një territor etj, ne vende me të vegjël, të pasuksesshëm dhe konfliktual. Kelmendi – poeti e kupton shume mire historinë tragjike të këtij rajoni. Krijimtaria e tij lirike është e butë dhe e trishtueshme. Vëllimi i tij “Si shkosh tek vetvetja” me kujton personat të cilët janë detyruar të kapërcejnë kufijtë gjate gjithë historisë. Sigurisht nuk kanë udhëtuar me trena luksoz, aeroplan apo automjete të shtrenjta për të kaluar kufirin. Madje akoma më keq, shume prej tyre kanë emigruar pa dokument identifikimi i cili është i nevojshëm për kalimin e kufirit. Gjatë tridhjetë viteve të fundit e gjithë bota ka ndryshuar në mënyrë radikale për shkak të dëshirës për të fituar më shume nga “demokracitë” e fuqishme kapitaliste perëndimore. Disa e quajnë si neo-liberalizm me një “kamuflim” post modernist, si rasti i kulturës së ndryshimeve ekonomike. Fjala “neksus” do te thotë, të lidhesh, të bashkosh, bashkim fuqish dhe mbledhje forcash, me fjalë të tjera – bashkim në mënyra të ndryshme.
Karl Marx shpjegoj se nen sistemin kapitalist, dhe formës së tij imperialiste, shkaktohet ajo që quhet “neksusi monetar.” Paraja dhe pasuria bëhen gjerat më të rëndësishme, dhe ndoshta arsyeja e vetme, që njerëzit me pushtet të bashkohen! Populli i Ilirisë dhe Shqipërisë nuk ka qenë në gjendje të ulet në poltronat e njerëzve të fuqishëm që bënin ligjin. Fuqitë perëndimore kane liberalizuar tregun duke lejuar sipërmarrësit (shumica janë korporata të mëdha kapitaliste) të trazojnë sa me shume të jetë e mundur një “shkatërrim krijues” Shumpeterian. “Tronditja dhe frika” e Milton Friedman, kapitalizmi shkatërrimtar është një forme për të berë luftë me vendet ku lideret e tyre nuk kane dashur te behen pjese e sistemit neo-kapitalisto- imperialist te fuqive perëndimore. Unë e kame lexuar dhe interpretuar këtë bibër duke u bazuar në një kontekst mbi te cilin ne sot jetojmë.
Nuk pretendoj që Kelmendi të bjerë dakord me mua! Këto poezi përfaqësojnë vështirësitë e një personi në lidhje me dëshirën që ka për tu kthyer përsëri në kohë kur vendi i tij ishte i zhvilluar dhe kishte drejtësi. Megjithëse kjo mund të jetë më shumë një dëshirë sesa një fakt konkret. Duke u kthyer brenda shpirtit, përsëri tek zoti, tek një e kaluar e magjishme, ose fillimi i mundshëm i të tashmes? Ndoshta për tu stabilizuar në neo-spiritualitetin në vend të neo-ekonomise dhe politikës që mund të ndihmojnë në këtë shpërndarje? Kthehet përsëri tek Zoti dhe Nene Tereza të cilët që të dy janë zhdukur? Një kthim në lulen e çelur të Gonxhes, si një Kalkute e vogël? Kjo është shumë e vështirë për të kuptuar se kur kapitalizmi global sekular nuk shikon drejt spiritualitetit vetëm kur do qe të shesë ç’do gjë - ç’do dite gjate gjithë viteve. Atdheu Shqipëri! Kelmendi ngjan me njerëz të tjerë, vendi i të cilëve nuk ka ecur mirë gjatë dekadave të shkuara, por shkon me tutje në histori ku deklaron se ka pasur një kohë në antikitet ku vendlindja e tij ka qenë me pushtet, me drejtësi dhe me shumë vlera trimërie. Ai i thotë lexuesve të tij se kaq shumë shqiptar, dhe njerëz të tjerë në Ballkan, u është dashur të shkojnë jashtë; sidoqoftë, ndoshta do te kthehen në një atdhe më të madh, më të mirë dhe më të sigurt. Lexuesi mund të mendoj se a është e mundur që të gjithë njerëzit që Kelmendi aludon do të gjejnë një atdhe të madh, duke pasur parasysh luftërat që kanë ndodhur së fundi. Përpjekjet e vjetra të fuqive perëndimore për të detyruar këtë rajon të marrë pjese në kapitalizmin global, e bënë të vështirë për të besuar se ëndrra e Kelmendit dhe shpresat e tij do të materializohen se shpejti! Ai pyet ku është kufiri qe ndan trishtimin me Gëzimin? Ai gjithashtu pyet ku e kanë çuar të djeshmen time, ku është hija e vitit të kaluar? Autori ynë ka aftësi të lëviz nëpër kohë të ndryshme: kohë të largëta, antike, jo shumë larg, e tashmë dhe e ardhmja. Kjo ndoshta është forca e tij në lidhje me atë që ai prezanton përpara lexuesve kozmopolitan? Sot Zotërinjtë e botës nuk duan njerëz të zakonshëm me plot lëvdata për të mësuar si të bashkojnë lidhjet në kohë dhe hapësirë. Pa dyshim ata nuk e kanë dashur Marksin me iniciativën e tij për të mësuar njerëzit e kohës së vet të shikojnë pamjen e gjerë të botës, por vetëm një kolazh nga copa të ndryshme “fragmentesh të ndërprera.” Unë e admiroj iniciativën kurajoze të Kelmendi-t për të na ndihmuar të kuptojmë më mirë mendimet dhe shpresat e një poeti që jeton dhe punon në një shtet të caktuar, por njëkohësisht demonstron globalizmin e tij. Peter Tase ka bërë të mundur për në të lexojmë një libër Shqiptar me poezi në gjuhën angleze. Kjo i krijon mundësinë shumë njerëzve për të pasur njohuri rreth vendeve dhe ideve përtej botës anglishtfolëse.
Bravo Peter!
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Në brezin e tij, Jeton Kelmendi është para së gjithash një përfaqësues i denjë i fjalës poetike të Kosovës. Poezia e tij ndjehet që vjen që andej, nga ajo tokë, ai qiell, ai diell, nga ai pluhur i atjeshëm, nga ajo kohë; e kam fjalën për kohën në ritmin e saj, për perceptimin e saj nga një vend në tjetrin, nga një kulturë në tjetrën. Kemi të bëjmë me një poezi që është në lartësinë e Njeriut dhe e lidhur me shqetësimet njerëzore, me një poezi ekzistenciale, të lidhur me jetën, me tokën, me gëzimet dhe mundimet, me dhimbjen dhe revoltën, me shpresat dhe pyetjet…herë lirike, sentimentale, filozofike, me një poezi sa të angazhuar aq dhe delikate njëkohësisht, një poezi që na shfaqet si një perceptim apo përshtypje, por gjithashtu edhe si refleksion për tema serioze që janë të pranishme në realitetin e popullit shqiptar të Kosovës. Dhe ky humanizëm, kjo formë të dëshmuari të reales të bën për vete…dhe Jeton Kelmendi tregon se di t’i shprehë gjërat në mënyrën e vet.
Në këtë poezi shprehet historia tragjike e kosovarëve, ashpërsia e botës shqiptare, por gjithashtu edhe shpresa për ditë më të mira, pa harruar feminitetin e përjetshëm që e ka bërë njerëzimin të ëndërrojë që nga lindja e tij, himnizimi i dashurisë, i idealit dashuror…i ëndrrës sublime për një shkrirje totale në heshtjen e alter egos femrore. Por ndërkohë ne duhet të kapërcejmë pengesat, vështirësitë e kësaj Bote absurde, të verbër dhe të dhunshme, e cila i kalon gjithmonë përskaj lumturisë dhe harmonisë së mundshme, sa na duket sikur bota njerëzore mbi tokë nuk mundet dot të gjejë një moment të mjaftueshëm butësie e vetpërmbajtjeje, pa zgjuar brenda njeriut, - nuk e di nga çfarë joshjeje misterioze, të shkaktuar nga psikanaliza e thellë, - pjesën e tij të mallkuar të hijeve dhe të errësirës !
« ECCE HOMO, Vëllezërit e mi ... Jam ai që (po e shtoj unë) është Njeriu jo i përsosur ! »
Skender SHERIFI
Bruksel, më 10 mars 2011
Original Français version
Jeton Kelmendi est tout d'abord, dans sa génération à lui, un digne représentant de la parole poétique à Kosova. On sent que sa poésie, vient de là, de cette terre là, de ce ciel là, de ce soleil là, de cette poussière là, de ce temps là, je parle du temps dans son rythme, sa perception singulière d'un pays à l'autre, d'une culture à l'autre. C'est une Poésie à hauteur d'Homme, proche des préoccupations de l'humain, une poésie existentielle, reliée à la vie, à la terre, aux joies et aux peines, aux douleurs et aux révoltes, aux espoirs et aux questionnements ... tantôt lyrique, sentimentale, philosophique, engagée et dégagée en même temps, une poésie qu'on reçoit comme une perception, une sensation, mais aussi comme une réflexion sur des sujets sérieux qui touchent à la réalité du peuple albanais à Kosova. Et cette humanité, cette manière de témoigner du réel ne peut que toucher ... et Jeton Kelmendi a sa façon bien à lui de nous le dire.
L'histoire tragique des kosovars, la dureté du monde albanais, mais aussi l'espoir de jours meilleurs s'exprime ici, mais non sans oublier la beauté des femmes, l'éternel féminin qui nous fait tant rêver depuis l'aube des temps, et l'hymne à l'amour, l'idéal amoureux ... le rêve sublime de la fusion totale jusqu'au silence avec son alter ego féminin. Mais entre temps, nous devons franchir les barrières, les obstacles, de ce Monde absurde, inconscient, et violent qui passe toujours, vu son dégré de cupidité et d'aveuglément, à côté du bonheur et de l'harmonie possible, comme si le monde humain sur terre ne pouvait connaître un long moment de sérénité, sans rejoindre par je ne sais quelle tentation mystérieuse qui relève de la psychanalise profonde, sa part maudite d'ombres et de ténèbres ! " ECCE HOMO , mes Frères .... Je suis celui qui est ( j'ajoute ) Humain et imparfait ! "
Skender SHERIFI - Bruxelles, le 1 0 mars 2011
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++
JETON KELMENDI –QUELQUES RÉFLEXIONS SUR LA POÉSIE D’UN JEUNE POÈTE
I.
Quoi de plus efficace pour exprimer des sentiments forts que la brièveté d’un poème, sa forme ramassée. Le fauve, avant de bondir, ne rassemble-t-il pas son corps pour y concentrer toute sa force ? La poésie de Jeton Kelmendi est à cette image, toute en frémissements contenus. Elle possède le sens laconien de la mesure. Son dense lyrisme cible mieux et plus profondément le lecteur. Ses strophes elliptiques convoquent l’essentiel des plus nobles émotions de l’âme humaine.
Kelmendi est une des grandes figures poétiques de notre temps. L’œuvre de ce poète kosovar honore non seulement la littérature d’expression albanaise, mais la littérature tout court.
II.
"Le pain du vers" et "L’eau du mot"
Jeton Kelmendi est un excellent bâtisseur de poèmes qui nous impressionne par sa rare habileté à manier les symboles, à faire vibrer l’imagination et à trouver des métaphores d’une grande authenticité et d'une fluidité subtile. Habileté propre aux créateurs de grand talent. Il nous fait ressentir la plénitude des mots, leurs blessures, le corps du silence, la moelle du lyrisme. Son anthologie personnelle est un rivage où viennent s’échouer tous les exilés, tant l’homme moderne qui se fuit que la personne qui a quitté son pays natal. Rivage où, bien que rarement, continuent d’arriver des lettres de la mère patrie. Tout ceci explique les accents secrets et magiques de la poésie de Jeton.
III.
La poésie de Jeton Kelmendi est pareille à un jardin très secret, riche en fleurs rares et jalousement protégé par de hauts murs. Dans ce jardin débordant d’amour se promène le cœur vibrant du poète. Cœur très parcimonieux en paroles. Ce que ce cœur dit est triplement filtré par une intelligence en constant éveil. Sous le vent d’or et la rosée de jade, il n’exprime que l’essentiel.
Dense, serrée, compacte, sa poésie évite soigneusement tout ornement, toute adminicule. Point d’atours inutiles, point d’attifets qui distraient. Ces vers contiennent une musique discrète, pure, calme. Sous le voile pudique des phrases, simples et claires, se cachent des tristesses têtues, des blessures profondes, des foyers d’amour, des cendres d’acrimonies et de détestations mal éteintes.
Kelmendi affectionne l’ellipse, cette figure si illyrienne, qui aime omettre un ou plusieurs éléments nécessaires à la compréhension du texte pour produire un effet de raccourci, de choc, de frappe. Elle oblige le lecteur à s’attarder sur les vers pour rétablir ce que l’auteur a volontairement passé sous silence. On y rencontre la variante la plus brève de l’ellipse, la brachylogie, figure rhétorique qui a en aversion de répéter un mot déjà employé, surtout si ce mot est un verbe. L’ellipse poétique chez Kelmendi va jusqu’à l'agrammatisme afin de produire un effet particulier. La phrase, réduite à ses lexèmes, conserve son sens grâce aux intonations, comme dans les monologues intérieurs ou les impressions fugitives.
La poésie mondiale se doit de compter avec ce jeune poète enthousiaste aux ressources qui semblent inépuisables. A 31 ans seulement, Kelmendi a publié bon nombre de recueils et d’essais, traduits en plusieurs langues, et a obtenu des récompenses littéraires internationales de la plus haute importance.
IV.
SUR L’ART DE L’ELLIPSE DANS LA POÉSIE DE JETON KELMENDI :
L’ellipse (substantif féminin), du grec ἐλλείπω : elleipô (« laisser de côté », « négliger », du fait que l’on considérait l’ellipse comme un cercle auquel il manquait quelque chose, d'où « omission »), est une figure de style qui consiste à omettre un ou plusieurs éléments en principe nécessaires à la compréhension du texte. Elle oblige le récepteur à rétablir mentalement ce que l’auteur passe sous silence. La brachylogie est une variante brève de l'ellipse.
En narratologie, une « ellipse temporelle », également appelée « ellipse narrative », consiste à passer sous silence une période de temps, c'est-à-dire à ne pas en raconter les événements. Il s'agit donc d'une accélération du récit.
Il existe trois types d'ellipses :
1. L’ellipse grammaticale : omission d'un mot ou d'un verbe. Souvent cet usage de la figure n'est pas destiné à produire un effet particulier, il s'agit avant tout de faire l'économie d'une répétition souvent par une énumération.
2. L’ellipse narrative : omission d'une séquence temporelle dans une action dramatique afin, soit d'accélérer le récit pour des raisons de commodité, soit pour dissimuler une information au lecteur ou au spectateur. L'expression « Deux semaines plus tard » révèle la présence d'une ellipse dans le récit.
3. L’ellipse poétique : omission d'un mot ou d'un groupe de mots, parfois jusqu'à l'agrammatisme de la phrase, afin de produire un effet particulier
Variante de l'ellipse : la « brachylogie »
La brachylogie (substantif féminin), du grec βραχυλογία composé de βραχύς : brakhus (« court ») et λόγος (« discours ») est un type d'ellipse dans le discours aboutissant à un texte concis.
V.
RÉFLEXIONS RÉCENTES SUR LA POÉSIE DE KELMENDI
Il y a dans la poésie de Kelmendi le génie des lieux, la patrie aimée qui ravivent aussitôt les sortilèges de l’enfance. Jeton n’attend pas que Dieu exauce ses prières, il exhausse courageusement l’édifice de sa poésie de plusieurs étages.
Kelmendi évite de faire du morne devoir de jouir une injonction et d’admettre que le corps n’est qu’une marchandise de plaisir. Il sait que derrière le désespoir psychologique se cache un profond espoir ontologique. Voici pourquoi Jeton se livre au fleuve d’une joie incarnée avec une sorte d’enthousiasme alerte. Sa maestria est sans esbroufe, toute en douceur, en apparente simplicité. Ces amours se conjuguent toujours au présent. Elles ont des charmes moites et entêtants. Il éclaire l’âme humaine d’une lumière crue dans des vers bien affûtés qui ne contiennent ni timidité excessive, ni emportement frénétique
Cette poésie montre un homme, un langage, un monde dans ses aspects transitoire et éternel. Il voyage au cœur de lui-même plutôt que dans un ailleurs exotique, distille ses intuitions, s’engoue pour ses personnages. Je le répète, son art du bref est impressionnant de maîtrise. Ses poèmes sont réduits, parfois à quelques mots. Il est attendrissant à cause de ses angoisses et de ses insuffisances.
Un souffle incandescent embrasse certains de ses vers. Mais sa poésie est sans manquement à la lucidité. C’est une audacieuse entreprise verbale où illusions et prêches mystiques sont totalement absents. C’est une prosodie qui sait pertinemment que tous les soupirs, que tous les alanguissements se valent.
Kelmendi est d’un temps où on ne tourne pas le dos à ses devoirs. Homme de culture, il rejette la déculturation triomphante, l’éloge incessant du superficiel et milite pour le retour d’un art qui traite de l’essentiel. Oui, il est profondément étranger à la débandade du langage et à l’effilochage de la culture.
Il aime ses contemporains, mais est-il vraiment d’eux ?
Athanase Vantchev de Thracy
Athanase Vantchev de Thracy
Poète
Paris – France
Site poétique : http://www.athanase.org
---------------------------------------
OGOLJENE RIJEČI
Ne znam da li je Jeton Kelmendi čitao velikog pjesnika Paula Celana. Iako jeste, mogao je da nauči ogoljenost riječi, kaoko to čini Celan, vajajući svaku kao more oblutak. Taj neumorni rad mora, to vajanje oblutaka, u poeziji Jetona Kelmendija je vajanje riječi, riječi „izniklih na zemlji jezika“, kako on to kaže u jednoj pjesmi. A ako nije čitao Paula Celana, sam je osjetio čistotu poezije, nevinost riječi, njenu magiju i sakralnost.
Jeton Kelmendi kroz svoje pjesme – oblutke, vodi dijalog sa životom, sa smrću, sa prolaznošću, sa Divnom damom, nepoznatom, neznakom, o kojoj je pjevao veliki ruski pjesnik Aleksandar Blok.
Kelmendi govori o svojoj zemlji, svojoj domovini, i sve to čini kroz škrti šturi dijalog, nabijen smisllom, idući za onom maksimom da je „jezik zvučna domovina“.
Ova poezija je u svemu autentična, slična i bliska pjevanjima velikih pjesnika, a svoja je, Jetonova i jetonovska, iznikla iz srca jednog kosovskog pjesnika, iz srca kosovske zemlje, iz njenih ravnica i planina.
Iz tragike kosovske, iz cvijeta niklog iz te tragike....
Pisana u raznim zemljama i gradovima, s datumima koji daju nastnaku pjesme vremensku odrednicu, što je važn biljeg u bezvremenosti ove poezije, u doticaju sa ambijentima svoje zemlje, sa kojom, iako negdje daleko u svijetu, nikada ne prekida niti, pa makar to bile niti sjećanja. Kroz sjećanje, on se vraća sebi i kosvskoj zemlji, osluškujući jezik te zemlje, koji se artikuliše u veliku poeziju.
Idući stopama i za autentičnim glasovima Dina Mehmetija, Ali Podrimje, Azema Škreljija, Klemendi nadopunjuje njihovo pjevanje svojim atunetčnim pjesničkim i ljudskim glasom.
Jeton Kelmendi, usuđujem se reći, veliki je pjesnik! Poezija koju sam čitao, a naslućujući onu koju će još napisati, daju mi pravo da to kažem.
Ni sa kim ne bih mijenjao
Jezik
.............................................
Dok ne dotaknem kraj riječi
Sve rekao bih ti
Ogoljeno,
Kao prvi poljubac
................................................
Vatra unutra
Ogoljeno
Ni sa kim te ne bih mijenjao
Imao u ovoj poeziji nijansi i sažimanja kojima bi pozavidio i Vasko Popa. Radostan sam, što uz ovu poeziju mogu da ispišem i nekoliko svojih riječi, a ako bime pitao Jeton – kako da naslovim ovu knjigu, reko bih mu bespogovorno: OGOLJENE RIJEČI.
Miraš Martinović, Castel Nuovo, Januara 2013.
|
|
 |
Ο Γιετόν Κελμέντι (Jeton Kelmendi) γεννήθηκε το 1978 στη Πέγια του Κόσσοβου.
Την δημοτική και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση εκπλήρωσε στην γενέτειρά του. Αποφοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Πρίστινα και τις μεταπτυχιακές του σπουδές για διεθνές πολιτικές σχέσεις στις Βρυξέλλες.
Για αρκετά χρόνια έγραψε ποίηση η οποία και εκδόθηκε με επιτυχία.
Είναι ανταποκριτής πολλών δικτύων στο αλβανικό και ξένο τύπο, όπου αναλύει πολιτικά και πολιτισμικά θέματα.
Το όνομα Κελμέντι (Kelmendi) ήρθε στους αναγνώστες στο Κόσσοβο με τη πρώτη ποιητική συλλογή "Ο αιώνας των υποσχέσεων", το οποίο εκδόθηκε το 1999.
Η ποίησή του μεταφράστηκε σε πολλές ξένες γλώσσες, και εκδόθηκε σε κάποιες ξένες χώρες σε ανθολογίες. Έχει βραβευθεί με το μεγάλο διεθνές βραβείο της ποίησης Σολεντζάρα στο Παρίσι (www.institutcultureldesolenzara.org) για το έτος 2010.
Η λογοτεχνική ύπαρξη του στην ποιητική τέχνη καθορίζεται από την προσοχή της ποιητικής έκφρασης, της σύγχρονης ανάπτυξης του στίχου και το βάθος του μηνύματος που μεταφέρει με μια έκφραση εντελώς προσωπική και πλούσια.
Στην δημιουργικότητά του ξεχωρίζει η ερωτική και η εθνική λυρική.
Είναι βετεράνος πολέμου του απελευθερωτικού στρατού του Κόσσοβου από το 1998 ως το 1999.
Είναι μέλος της ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών, Καλών Τεχνών και Λογοτεχνίας, είναι επίσης μέλος διεθνών συλλόγων ποιητών και μέλος του συλλόγου Επαγγελματιών Δημοσιογράφων της Ευρώπης. Σήμερα ζει και εργάζεται στις Βρυξέλλες.
Οι ποιητικές του συλλογές είναι:
Ο αιώνας των υποσχέσεων Rilindja, Πριστίνα 1999
Πέραν της σιωπής Faik Konica, Πριστίνα 2002
Αν είναι μεσημέρι Faik Konica, Πριστίνα 2004
Συγνώμη για λίγο Πατρίδα Faik Konica, Πριστίνα 2005
Που πάνε οι ερχομοί Ombra GVG, Τίρανα 2007
Το 2008 εκδόθηκε το δράμα Κυρία Λέξη
Το 2009 εκδόθηκε το βιβλίο Ήρθες για ίχνη του αγέρι Globus R, Τίρανα
Σε ξένη γλώσσα:
Ce mult s-au rãrit scrisorile (Πόσο πολύ αραίωσαν οι επιστολές)
Επιλογές ποιημάτων του στα ρουμάνικα.
A Breath το 2009
Ποιητική συλλογή που εκδόθηκε στην Ινδία.
Tο βιβλίο
"ΠΟΥ ΠΑΝΕ ΟΙ ΕΡΧΟΜΟΙ"
Μετάφραση: Marije HYSKO
Α' ΚΥΚΛΟΣ
Μου έμαθε να μιλάω με την σιωπή
Να σιωπώ με τη λέξη
ASHTI I HIJES - Η ΡΑΧΟΚΟΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΣΚΙΑΣ
Πόσες ημέρες έπεσαν στο κεφάλι
Πώς δε φάνηκες
Μια φορά από το μονοπάτι
Τη μεγάλη ημέρα του χαρεμιού
Μου έφεραν το κόκκινο της ζωγραφιάς του Πικάσο
Και μια σκιά αγάλματος
Ακριβώς σαν εσένα όταν σε είχα ονειρευτεί
Την πρώτη φορά
Πως δεν ειδωθήκαμε πιο πριν
Το πρόσωπό σου δικό μου
Μου νύσταξε από τις τρελές ανάσες
Χρόνο με το χρόνο
Μου ρίχνουν από ένα δρυς
Συνομήλικο με τη λέξη μου
Πώς δεν ήρθες πια
Στο άλλο το δικό μου μισό
Όταν σου πάρουν το χειμώνα των μαλλιών
Φύλαξε μου την άνοιξη της καρδιάς
Και το οστό της σκιάς
Εκεί όταν πήγαινες
Μου το άφηνες για το γεύμα του στίχου
Πώς δεν βαλθήκαμε αντικριστά
Πριγκίπισσα
Έχεις μπει στη ποίησή μου
Από εκεί δεν βγαίνεις πια
LURA - ΛΟΥΡΑ*
Τι να κάνουμε με τη σιωπή σου
Λούρα
Τι με τη λέξη μου
Ίσως μας πουν ότι
Θα έρθει άλλος καιρός
Να με σιωπά εμένα
Να σε κάνει χείμαρρο εσένα
Η ημέρα του χαιρετισμού με τον Κονίτσα*
Μου έμαθε να μιλώ με τη σιωπή
Να σιωπώ με τη λέξη
Αν τινάξεις τον χειμώνα
Δώσε μου για λίγο το ανθοπρασινό σου
Λούρα
Άνθησε με την άνοιξη
Σημείωση
*Λούρα - τόπος με πολύ πράσινο και πανέμορφες λίμνες στην βόρεια Αλβανία
*Κονίτσα - πασίγνωστος ποιητής της Αναγέννησης της αλβανικής λογοτεχνίας
SPROVË PËR MATJEN E FJALËS - ΔΟΚΙΜΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΡΗΜΕΝΗ ΛΕΞΗ
Κάπου μεταξύ του σκότος και φωτός
Σε κάποιον πονάει η λέξη
Αντίκρυ μελωδίας
Αυτή που χαλάει ότι πιάνει το όνειρο
Κάπου αλλού
Ο ποιητής και η αντιλέξη
Που δεν μπορεί να φανερώνει τις διαστάσεις
Των οριζόντων
Και στο κρουνό ακόμα περνάει κανείς διψασμένος
Ο λόγος της άλαλης λέξης
Ελευθερώνει τη σειρά ποιο πέρα
Και σιωπά
Σιωπά
Χωρίς να έχει δει το παιχνίδι στη σκηνή
PO HESHT SE I DHIMSET FJALA - ΣΙΩΠΑ ΓΙΑΤΙ ΤΟΝ ΠΟΝΑΕΙ Η ΛΕΞΗ
Την πιο φωτεινή εποχή
Έπεσε ένα κομμάτι ουρανού πάνω στο Χάσι*
Όταν είπαν σιώπησε ο Αντόν Πάσκου*
Και της σκιάς της έπεσε λίγη σκιά
Της λέξης αποκόπηκε και μια λέξη
Πάνω από το Ντουκαγκίν* φύσαγε δυνατός αέρας
Βροχή έπεφτε πάνω σε δύο γράμματα
Οχ
Ζούμι* του Χάσι
Ο Αντόν του 'Αρμπρι
Πες μας σήμερα
Λέγε μας έστω και μια λέξη
Ούτε η γερατειά τον βάρυνε
Ούτε κουρασμένος είναι
Όμως σιωπά
Σβήνει γιατί τον πονά η λέξη
*Χάσι - περιοχή στη βοριοανατολική Αλβανία
*Ζούμι - χωριό στο Χάσι
*Αντόν Πάσκου - ποιητής της Αναγέννησης της αλβανικής λογοτεχνίας από το Χάσι
*Ντουκαγκίν - περιοχή στο Κόσσοβο
KODEKS - ΚΩΔΙΚΕΣ
Ούτε λαμπρή σαν τη σελήνη
Ούτε ήσυχη σαν το κάστρο
Λένε
Έχει κατέβει από μακριά
Το ποιο φανταστικό αίνιγμα
Ακόμα δεν βρέθηκε ο κώδικας
Μεγάλωνε μεγάλωνε και άσπρισε
Όμορφα
Στο στίχο μου
Η μοναδική εκδοχή χωρίς αντιπάλους
Στο χειμώνα με τις λεπτές κλωστές
Μιλιέται με τη γλώσσα του αντικώδικα
Έτσι όπως ο Επιμηθέας
Στο Προμηθέα
Ονειρευόμαστε
Λίγο αλάτι του έρωτα
Γιατί πολύ δεν έχουν δώσει σε κανέναν
Όπως τα σημερινά γραπτά
Είναι οι εποχές τους
Ο χειμώνας μας
Τρελαμένοι κώδικες
NË ANËN TJETËR - ΣΤΗΝ ΑΛΛΗ ΟΧΘΗ
Χαρούμενος σε περίμενα
Χθες
Μήπως σε συναντούσα
Κάπου στο άλλο μισό του απόνειρου
Στο εικοστό έβδομο όροφο
Του κτηρίου
ΝΟΙΝΤ
Ήθελα να πάρω έναν ύπνο
Μαζί σου
Μα όταν έφυγε πλέον ο Νοέμβρης
Σκέφτηκα ότι στις είκοσι εφτά
Θα μπορούσε
Να έρθει η πιο όμορφη του κόσμου
Ο μεγαλύτερος του λόγου
Θα μπορούσε να πει χωρίς να μιλήσει
Εκατό και ένα θαύματα
Θα μπορούσαν να συμβούν
Μα να
Ο χρόνος έχει περάσει μόνος στην άλλη
Όχθη
Πρίστινα 27.11.2005
LOJË - ΠΑΙΧΝΙΔΙ
Αν δεν μπορεί να κοιμηθούμε απόψε μαζί
Πώς να δροσιστώ αύριο κάτω από τη σκιά σου
Μέρες τώρα είναι βιαστικοί οι καιροί
'Η να με προσπεράσουν εμένα
'Η εκεί να πιάσουν εσένα
Δεν ακουμπάς τον ουρανό με το χέρι
Χωρίς το όνομά σου δεν έχει νόημα
Όσο θες πήγαινε
Γιατί δεν φεύγεις
Παιχνίδι με κίτρινα εφέ
VJESHTJANES - ΣΤΗΝ ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΗ
Αναγνώρισε το καημό του απόνειρου
Όταν δεν έχεις τι να πεις
Μάθε να σιωπάς
Με χάρη
Το σώμα της αντιλέξης
Μην εμπιστεύεσαι
Σήμερα ως την ημέρα τη συμφοράς
Από τον εαυτό σου φυλάξου
Δικαίωμα έχω να υμνήσω
Με το όνομά σου
Και τον φθινόπωρο που σε γνώρισα
Με νόμο του Σύμπαντος μιλάμε αύριο
FRYMA - Η ΑΝΑΣΑ
Παιχνιδιάρης ήμουν χτες βράδυ
Σε έχω ονειρευτεί
Την πιο όμορφη όλων των νυχτών
'Ως εκεί που πατάει το πόδι της η ανθρωπότητα
Όσες φορές οι νύχτες ξεκίναγαν για το όνειρο
Ήθελα να ήμουν
Η λευκάτη που τυλίγει το κορμί
Του φθινοπώρου του δένω τα δυο πόδια
Όμορφη βρε η πιο όμορφη όλης της ανθρωπότητας
Δεν κάνουν ούτε δεκάρα οι λέξεις των λέξεων
Παιχνιδιάρα
Γιατί δεν γίνεσαι μεγαλύτερη
Από την ανάσα
Να φυσάς προς τον ουρανό μου
PARADOKS - ΠΑΡΑΔΟΞΟ
Όσο θες
Βγες από το χειμώνα μου
Αντιέπος που δεν μου αναγνωρίζεις την άνοιξη
Σε σένα μεγαλώνει η περιέργεια
Στη αναμονή που τρομάζει τη νύχτα
Ο ύπνος έκανε ένα θαύμα
Ονειρεύτηκε
Για το πλάγιασμά της μαζί μου
Ελεύθερα
Ας πούμε ότι έφυγε
Να σιωπά αγχοτικά
Καλοκαιρεύει χωρίς τη παραμικρή ταραχή
Νερό βρε νερό της δίψας της
Τα θαύματα ήρθαν σήμερα στη Γη
Όπως πηγαίνουν όπου δεν τους περιμένουν
Έξαφνα
Την έφεραν με μάτια προς εμένα
NJË ORË ME TË DHE DY FJALË PËR NESËR - ΜΙΑ ΩΡΑ ΜΑΖΙ ΤΗΣ ΚΑΙ ΔΥΟ ΛΕΞΕΙΣ ΓΙΑ ΑΥΡΙΟ
Η άνοιξή σου με τα καλοκαίρια μου
Σαν νότος και βοράς
Ανατέλλουν και δύουν
ARDHJA JONË NË PERGAMEN - Ο ΕΡΧΟΜΟΣ ΜΑΣ ΣΤΗ ΠΕΡΓΑΜΗΝΗ
Το όνειρό σου
Και το ξύπνιο μου
Πατρίδα
Κανείς δεν προβλέπει
Το πάταγό μας
Ούτε τη σιωπή σου
κανείς δεν εμπιστεύεται
Για το αύριο σου
Όπως και το μεθαύριο μου
Έχω έναν φόβο
Β' ΚΥΚΛΟΣ
Από εδώ ως το τέλος της αναχώρησης
Μας περιμένει ένας μη ερχομός
ILIRISHTE - ΙΛΛΥΡΙΚΑ
Δεν μετριέται με τίποτα
Το βάρος του σώματός σου
Η δύναμη του αγέρι
Η αποτάχυνση των ταχυτήτων
Η ταχύτητα των αποταχύνσεων
Δεν σου φαίνεται ούτε το πλάγιο φως
Σαν
Να μην έχει μέτρημα η τροχιά
'Η
Ξεπερνάει τα πάντα
Για την ψυχή της λέξης
Είσαι
Ένα υπό δράμι ξεχασμού
Πέρα του αυτιού και ματιού
Εκατό και χίλια χρόνια
Λαμπερή σκέψη
Είσαι
Και ποτέ
Κανείς να σε μετρήσει δεν μπόρεσε
Πατρίδα μου του θεού που μου έδωσες το όνομα
ΑΛΒΑΝΟΣ
Auderghem, Φεβρουάριος 2007
PËR KURAJO - ΓΙΑ ΚΟΥΡΑΓΙΟ
Μια μέρα
Θα έρθει η δική μου μέρα
Αν αλήθεια είναι ότι
Ο καθένας έχει από μία μέρα
Και εγώ θα ξέρω να τη περιμένω
Θα της έχει ψωμί η Γη
Και νερό η πηγή
Όσο να πλημμυρίσει το κενό
Μα τι να κάνουμε με εσένα
Αμφιβολία στο αύριο
Σε σταγόνα καημού πνίγεται αυτή η μέρα
Βιέννη, καλοκαίρι 2006
ÇAST - ΣΤΙΓΜΗ
Σαν ήμουν βροχή
Απόψε
Έτσι τυχαία θα έσταζα
Στο μάγουλο σου
Όπως
Η σταγόνα που στάζει σιγανά
Το βλέμμα απέναντί σου
Τι θα της κάνεις της στιγμής
Εγώ ξανά απομακρύνομαι κρυφά
Εσύ σκέψου για την άλλη στιγμή
KADENCË - ΠΤΩΣΗ
Είπα στον εαυτό μου
Τις κομμένες κλωστές του έπους της σάγκας
Είναι καλά να κρατήσουμε στο χέρι
Καλόμυαλη
που πάντοτε είσαι μόνη
Ξεκουράσου μια φορά στην εστία μου
Ποτέ δεν ήσουν σαν σήμερα
Ως που να ανοίξεις και κλείσεις τα μάτια
Μια λέξη
Φύτρωσε στη Γη της γλώσσας
Και μεγάλωσε ως τον ουρανό
Αφήνω ρίζες μέχρι την άκρη του μαύρου
Το σήμερα φροντίζει για το αύριο
Μετά από άλλα νερά και χώματα
ένας στίχος του ποιητή
Μαζί με τη μοναξιά του
Χαιρετίσματα κρύο Ντριν
Θα ειδωθούμε
Μια μέρα μεταξύ οχθών
Βρυξέλλες 2007-02-27
Ντριν - ποτάμι με πολύ κρύα νερά στην βοριοανατολική Αλβανία
RITET E SAJ - ΟΙ ΙΕΡΟΤΕΛΕΣΤΙΕΣ ΤΗΣ
Στο τέλος του τέλους
Είναι μια άλλη αρχή
Και
Δεν έχεις που να πας κάτω από σιωπή
Κανένας δρόμος δεν με πάει σε σένα
Πιο νωρίς από σήμερα
Έπεσε το αστέρι μου
Και όσο πιο ψιλά ανεβαίνω
Τόσο πιο κάτω με πάει η ομίχλη
Σαν έχεις μια αγάπη της προκοπής
Ποτέ δεν τρομάζεις από τίποτα
Δεν είναι ντροπή να ονειρεύεσαι
Και αυτό μάθε το χαρά μου
Ένας στρατός μόχθων
Και μια προφητική σκέψη
Τριγύρω
Με φέρνουν σε σένα
Δεν πειράζει που τυλίγεσαι στο λόγο σου
Κάνε μου ένα κομματάκι χώρο
Στη ποίηση
Βιέννη 2006
ANOMALI - ΑΝΩΜΑΛΙΑ
Κάνει κρύο στη λέξη φέτος
Και δεν ξέρω πώς να κάνω με τη σιωπή
Καίγεται πολύ
Η σιωπή
Δεν μπορώ ούτε να βγω στη λέξη
BISEDË ME SHOKUN E LUFTËS - ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΜΠΟΛΕΜΙΣΤΗ
Πριν μιλήσω μαζί του
Ήθελα να τον ρωτήσω για τις πλαγιές του βουνού
Για τα ρυάκια που ξεχείλιζαν την άλλη άνοιξη
Πώς τους πήρε ο καιρός φέτος
Εγώ μακριά και εσύ κοντά
Έχει παγώσει η λέξη
Το καλοκαίρι πώς περνάει μαζί μας
Εκεί όπου κατοικεί η πέτρα τρυπημένη από τον καημό
Ποιος τραγουδάει στη πλαγιά του βουνού
Πόσο νωρίς είχαμε ξεκινήσει
Πως δεν φτάσαμε ακόμα
Βρυξέλλες 20 Φεβρουαρίου 2007
ARDHJA - Ο ΕΡΧΟΜΟΣ
Την συνοδεύουν μέχρι εδώ
Από το μεγάλο φόβο του εαυτού της
Η μέρα και η νύχτα
Συνόδεψαν τη παρέλασή της
Πήραν μαζί με αυτή
Όσα ήταν να έρθουν
Να από εδώ ως το τέλος της αποχώρησης
Μας περιμένει ένας μη ερχομός
SHKUARJA - Η ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ
Παίρνει μαζί της τα δικά της
Γιατί της μαθαίνουν τους δρόμους
Όλες οι κλωστές σαν τον αέρας την φυσάνε
Πως δεν έρχεται πια
Βήμα βήμα
Σαν να ήταν κορυφή της αναχώρησης
Στο κεφάλι της
Όμως
Προσπερνάει το φθινόπωρο εδώ
Πόσο σιωπηλή είναι η αναχώρηση
Πως κλείνει η αποχώρηση σαν τη μοναξιά
Ποιος το ξέρει αν
Πιο πριν φτάνει ο ερχομός ή η αποχώρηση
NË VETËN E PARË - ΣΤΟ Α' ΠΡΟΣΩΠΟ
Φωνάξτε
Τον εαυτό σας να έρθει μαζί
Όταν ξεκινάτε
Ξεκινήστε μαζί
Μαζί θα φτάσετε
BESIMI - Η ΠΙΣΤΗ
Με πήγαινε πέρα από την δύναμη
Μου
Την υπομονή στην κορυφή που συναντούσε τον ήλιο
Μου κρατούσε
Η ανάσα βγάζει σιωπές που
Της μαλακώνουν τη μαγεία της αυγής
Τι
Να κάνουμε στον εαυτό μας
Να μη το περιμένουμε και να μας έρθει
Μετά
Ξεκινάει ένας ερχομός
Έπειτα αργεί και τον αφήνει
Ξανά και ξανά μόνο του
Να τελεία βάζει στη λέξη
Και περιμένει
Δεν ξέρει πότε έχει χρόνο
Σε εκείνο το ναό βάζει δύο πέτρες
Μαζί
Μια για τον εαυτό του και το άλλο για
Αυτή
Και συνεχίζεται η αναμονή
Κάπως
Να ξέραμε λίγο το παιχνίδι
Θα μεγαλώναμε
Μαζί με την πίστη
Αugerghem 22 Φεβρουαρίου 2007
SFOND - ΦΟΝΤΟ
Ακόμα περιμένω
Το πλήθος του ερχομού
Συνοδεύει κολώνες αναχώρησης
Άνθισε η αυγή
Του Μάρτη
Στις απόμακρες νύχτες μας
Συναντιόμαστε κάπου πέρα από τους χρόνους
Γ' ΚΥΚΛΟΣ
Κυρία λέξη
ZONJA FJALË E ZOTËRI MENDIM - Η ΚΥΡΙΑ ΛΕΞΗ ΚΑΙ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ
1
Έχω μιλήσει λίγο
Διαφορετικά
Πολύ θριαμβευτικά
Δεσποινίς
Όμως λέω
Μην το πάρεις βαριά
Αφού τα λόγια ενός ποιητή
Είναι
Και εσύ ξέρεις πως επιτρέπεται
Τις ντυμένες
Σκέψεις να ξεντύνεις
Ολόγυμνες
Τις δε γυμνές
Να της ντύσεις
Με κοστούμια τις αρέσκειάς μου
Ή
Αν για σένα αρκεί
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Note biographique:
Le poète Jeton KELMENDI est né à Pejë (Kosovo) en 1978.
Il a fait ses études primaires et secondaires dans sa ville natale. Il est licencié de journalisme de l’Université de Prishtina. Actuellement, Kelmendi poursuit ses études supérieures à l’Université Libre de Bruxelles (Politique internationale et Problèmes de sécurité). Parallèlement à ses travaux universitaires, il écrit et publie plusieurs recueils de poésies. Jeton Kelmendi est collaborateur de bon nombre de médias, albanais et étrangeres, traitant essentiellement d’affaires culturelles et politiques.
Kelmendi s’est fait connaître par le large public grâce à son premier ouvrage poétique “Le siècle des promesses”, publié en 1999 et qui a connu un immense succès. Ses poésies sont traduites en 22 langues et publiées dans beaucoup d’anthologies.
Il est membre de nombreux clubs internationaux de poètes.
Il est vétéran de la guerre que l’UCK a mené pour l’indépendance de Kossovo (1998-1999)
A présent Kelmendi vit et travaille à Bruxelles.
Ouvrages de l’auteur :
Poésie :
Le siècle des promesses, Rilidja, Prisjhtinë,1999
Par-delà le silence, Faik Konica, Prishtinë, 2002
Peut-être à la mi-journée, Faik Konica, Prishtinë, 2004
Donne-moi un peu de pays, Faik Konica, Prishtinë, 2005
Où nous mènent les événements, Ombra GVG,Tiranë, 2007
Tu viens pour le bruit du vent, Globus R., Tiranë 2008
Le temps lorsqu’il aura du temps, Ideart, Tiranë, 2009
Drame :
Dame parole, 2007
Publications en langues étrangères :
Ce mult s-au rãrit scrisorile / Les lettres sont devenues fort rares (choix de poèmes traduits et publiés en roumain)
A Breath / La respiration (choix de poèmes traduits et publiés en Inde)
Reconnaissance internationale :
Membre de l’Association des journalistes professionnels d’Europe, Bruxelles.
Membre de l’Académie européenne des Sciences, des Arts et des Lettres, Paris.
Grand Prix Internationa Solenzara de Poésie, France.
|
|
Born in the city of Peja, Kosovo (1978), Jeton Kelmendi completed elementary school in his birth place. Later he continued his studies at the University of Prishtina and received the degree of Bachelor of Arts in Mass communication. He completed his graduate studies at the Free University of Brussels, Belgium, specialising in International and Security Studies. He finished his second master degree in diplomacy. For many years he has written poetry, prose, essays and short stories. He is a regular contributor to many newspapers, in Albania and abroad, writing on many cultural and political topics, especially concerning international affairs. Jeton Kelmendi became well known in Kosova, after the publication of his first book entitled: “The Century of Promises” (“Shekulli i Premtimeve”), published in 1999. Later he published a number of other books. His poems are translated in more that twenty-two languages and published in several international Literature Anthologies. He is the most translated Albanian Poet and well know in Europe. According to a number of literary critics, Kelmendi is the genuine representative of modern Albanian poetry. International critics and poets wrote for him a lot of article, considering him as great European poet. He is a member of many international poetry clubs and is a contributor to many literary and cultural magazines, especially in English, French and Romanian Languages. The wisdom of his work in the field of Literature is based in the attention that he pays to the poetic expression, modern exploration of the text and the depth of the message. His Genre is focused more on love lyrics and elliptical verse intertwined with metaphors and artistic symbolism. Kelmendi is a veteran of the War of Liberation in Kosovo led by the Kosovo Liberation Army, 1998 -1999. Currently resides and works in Brussels, Belgium.
Published works:
- “The Century Promises” (“Shekulli i Premtimeve”), 1999 (poetry)
- “Beyond Silence” (“Përtej Heshtjes”), 2002 (poetry)
- “If it is afternoon” (“Në qoftë mesditë”), 2004 (poetry)
- “Fatherland pardon me” (“Më fal pak Atdhe”), 2005,(poetry)
- “Where are the arrivals going” (“Ku shkojnë ardhjet”),2007 (poetry)
- “You arrived for the traces of wind” (“Erdhe për gjurmë të erës”), 2008 (poetry)
- “Time when it has time” (“Koha kurë të ketë kohë”), 2009 (poetry)
- “Wandering thoughts” (“Rrugëtimi i mendimeve“) 2010 poetry
- “The baptize of spirit” (Pagezimi I shpirtit) 2012 poetry
- “I call forgotten things” (Thërras gjëtar e harruara) 2013 poetry
Published plays:
- “Mrs Word” (“Zonja Fjalë”), 2007 (Drama)
- “Play and anti-play” (Lojë dhe kundër lojë) 2011 Drama
Political science:
- EU mission in Kosova after its independence 2010 USA.
- Bad times for the knowledge 2011, Pristina Kosovo.
- NATO-EU missions, cooperative or competitive 2012, Tirana Albania.
Published Works In Foreign Language:
- “Ce mult s-au rãrit scrisorile” (“Sa fortë janë rralluar letrat”); published in Romanian Language.
- “A respiration” (“Frymëmarrje’); published in India
- “Dame parol,” drama; published in French
- “COMME LE COMMENCEMENT EST SILENCIEUX”
(“Ku fillon heshtja”), poetry; Paris, France
- “ΠΟΥ ΠΑΝΕ ΟΙ ΕΡΧΟΜΟΙ (“Ku shkojnë ardhjet”),
Poetry in Greek; Greece
- “Wie wollen (“Si me dashtë”), poetry; Germany
- Frau Wort (Miss word) drama Germany
- Nasil sevmeli (Si me dashtë) poetry Turkey
- НА ВЕРХІВ’Ї ЧАСУ (In the bigening of time) poetry Ukraine
- How to reach yourself Poetry in USA
- в зените времени истлевшего (A vers on top of the time gone) Poetry Russia
- 34首封面 (34 poemus) poetry China
- "فواصل للحذف " (Elliptical dots) Poetry in Egypt
International Awards:
Member of the Association of Professional Journalists of Europe, Brussels, Belgium.
Member of the Academy of Science, Arts and Literature of Europe, Paris, France.
Member of the Academy of Science and High Education of Ukraine, Kiev, Ukraine.
Member of International PEN club Belgian Francophone, Brussels Belgium.
Doctor Honoris Causa of the Institute of Ukrainian and Caucasian studies at the Ukrainian Academy of Sciences.
SOLENZARA Prestigious International Award, Paris, France 2010.
Internationa Prize “Nikolaj Gogol” Ucraine 2013.
International Prize “Alexander the Great” Greece 2013
National Poetry book prize MITINGU, in Gjakova, Kosovo 2011.
International Prize “World Poetry” third prize in Sarajevo, Bosnia and Herzegovina 2013.
Personal website www.jetonkelmendi.page.tl
|
|
SHËNIME PËR AUTORIN
Jeton Kelmendi, poet, dramaturg përkthyes letrar
dhe publicist, lindi më 1978 në Pejë.
Shkollën fillore dhe të mesmen i kreu në vendlindje,
ndërsa studimet për Komunikim Masiv në Prishtinë,
kurse studimet post-diplomike në ULB - Universitetin e
Brukselit (Politikat ndërkombëtare dhe çështjet e
sigurisë). Masterin e dytë e bëri për diplomaci. Vite me
radhë shkroi dhe botoi poezi, prozë, ese dhe tregime.
Është bashkëpunëtor i shumë medieve, shqiptare e të
huaja, ku trajton çështjet të ndryshme kulturore dhe
politike, sidomos që kanë të bëjnë me raportet
ndërkombëtare. Si emër Jeton Kelmendi u bë i njohur
për lexuesin në Kosovë me përmbledhjen e parë me
poezi “Shekulli i premtimeve”, të botuar më 1999. Në
vijim botoi edhe një sërë librash të tjera. Poezitë e tij u
përkthyen në më shumë se 25 gjuhë të huaja, u botuan në
disa antologji ndërkombëtare, duke bërë kështu të jetë
poeti më i përkthyer shqiptar. Ai është përfaqësues i
denjë i poezisë moderne shqiptare, është thënë nga
kritika letrare. Kelmendi është anëtar i disa klubeve
ndërkombëtare të poetëve dhe bashkëpunon me disa
revista letrare e kulturore, sidomos në gjuhët angleze,
franceze dhe rumune. Qenësia e punës së tij në fushën e
artit letrar është kujdesi që i kushton të shprehurit poetik,
shtjellimit modern të tekstit dhe thellësisë së mesazhit.
Në krijimtarinë e tij veçohet sidomos lirika e dashurisë
dhe vargu eliptik i ndërthurur me metafora dhe simbole
artistike. Është veteran i luftës që bëri UÇK-ja më 1998 -
1999. Aktualisht punon dhe jeton në Bruksel.
THËRRAS GJËRAT E HARRUARA
145
Poezi
Tituj të veprave
Shekulli i Premtimeve, 1999, poezi
Përtej Heshtjes, 2002, poezi
Në qoftë mesditë, 2004, poezi
Më fal pak Atdhe, 2005, poezi
Ku shkojnë ardhjet, 2007, poezi
Zonja Fjalë, 2007, dramë
Erdhe për gjurmë të erës, 2008, poezi
Koha kur të ketë kohë, 2009, poezi
Rrugëtimi i mendimeve, 2010, poezi
EU mission in Kosova after its independence, 2010,
politikë SHBA
Misionet NATO-s dhe BE-së, kooperuese apo
konkurruese 2012 politikë SHBA
Kohë e keqe për dijen 2012 publicistikë SHBA
Libra në gjuhë tjera
· Ce mult s-au rãrit scrisorile / Sa fortë janë
rralluar letrat, antologji personale në gjuhën
rumune, 2008,
· Breath / Fryma, botuar në Indi, 2009.
· Dame parol/drama; botuar në Francë, 2011
· COMME LE COMMENCEMENT EST
SILENCIEUX /(Ku fillon heshtja), poezi; Paris,
Francë, 2011
· ΠΟΥ ΠΑΝΕ ΟΙ ΕΡΧΟΜΟΙ/ (Ku shkojnë
ardhjet), poezi, Greqi, 2010
Jeton Kelmendi
146
Poezi
· Wie wollen /(Si me dashtë), poezi,
Gjermani, 2011
· Nasil sevmeli /(Si me dashtë) poezi, Turqi, 2011
· A Palavra Evitou o Silêncio/(Fjala kapërcen
heshtjen) 2009, Brazil
· How to reach yourself/(Si ta takosh vetveten),
poezi, SHBA, 2010
· Frau wort (Zonja Fjalë) Dramë Gjemani 2012
· فذحلل لصاوف" " (Tri eliptikat) Poezi Egjipt
2012
· НА ВЕРХІВ’Ї ЧАСУ (Në krye të kohës) Poezi
Ukrainë 2012
· в зените времени истлевшего (Një varg maje
kohës që iku) Poezi Rusi 2013
· 34首封面 (34 poezi- poemus) poezi Kinë 2013
Mirënjohje dhe çmime ndërkombëtare dhe kombëtare
Çmimi i madh ndërkombëtar “Solenzara” Paris 2010
Çmimin ndërkombëtar “World poetry” e treta”
Sarajevë 2013
Çmimin ndërkombëtar “Nikolaj Gogol” Ukrainë me
2013
Çmimin ndërkombëtar “Aleksandri i Madh” Greqi
me 2013
Doctor Honoris Causa i Institutit të Studimeve
Ukrainiane dhe Kaukazit të Akademisë së
Shkencave të Ukrainës.
Çmimi kombëtar Mitingu i Poezisë "Din Mehmeti" -
Gjakovë 2011
THËRRAS GJËRAT E HARRUARA
147
Poezi
Anëtar i Asociacionit të gazetarëve profesionit të
Evropës, Bruksel
Anëtar i Akademisë së Shkencave, Arteve dhe
Letersisë së Evropës, Paris
Anëtar i Akademisë së Shkencave dhe Studimeve të
larta të Ukrainës, Kiev
Anëtar i PEN Qendrës Ndërkombëtare Belge
frankofone, Bruksel.
-----------------------------------------------
Биография Етона Кельменди
Етон Кельменди родился в г. Печ (Косово) в 1978 г., там же закончил среднюю школу. Учился в Приштинском университете, где получил бакалаврскую степень по массовым коммуникациям. Изучал международные отношения в Брюссельском Свободном университете (Бельгия), получив дипломатическое образование. Является кандидатом наук по СМИ и политологии. Многие годы занимается литературным творчеством, работая в разных жанрах – поэзии, малой прозе, эссе. Сотрудничает с периодическими изданиями в Албании и за рубежом, специализируясь на культуре и политике, особенно международной. В Косово получил широкую известность в 1999 году, после выхода первой книги «Век обещаний» (“Shekulli i Premtimeve”). Потом выпустил немало других книг. Поэзия Етона Кельменди переведена на более чем двадцать два языка и опубликована в нескольких международных литературных антологиях. Он – самый переводимый и наиболее известный в Европе албанский поэт. По мнению критиков, Кельменди – выдающийся европейский поэт. Является членом многочисленных поэтических объединений и редколлегий различных литературных журналов, в том числе на французском, английском и румынском языках. Успех произведений Етона Кельменди основан на бережном отношении к лирике, современном подходе к тексту и глубоком смысловом наполнении. Любимые жанры писателя – любовная лирика, а также эллиптический стих с искусно вплетенными метафорами и символами. Кельменди – ветеран Войны за освобождение Косово 1998-1999 гг. В настоящий момент живет и работает в Брюсселе.
Книги:
- “Век обещаний” (“Shekulli i Premtimeve”), 1999 (поэзия)
- “За молчанием” (“Përtej Heshtjes”), 2002 (поэзия)
- “А если днем” (“Në qoftë mesditë”), 2004 (поэзия)
- “Прости, Отчизна” (“Më fal pak Atdhe”), 2005 (поэзия)
- “Куда текут потоки” (“Ku shkojnë ardhjet”), 2007 (поэзия)
- “Ты пришла вслед за ветром” (“Erdhe për gjurmë të erës”), 2008 (поэзия)
- “Время, когда пришло время” (“Koha kurë të ketë kohë”), 2009 (поэзия)
- “Блуждающие думы” (“Rrugëtimi i mendimeve“), 2010 (поэзия)
- “Крещение духа” (Pagezimi I shpirtit), 2012 (поэзия)
Драматургия:
- “Госпожа Речь” (“Zonja Fjalë”), 2007 (драма)
- “Пьеса и антипьеса” (Lojë dhe kundër lojë), 2011 (драма)
Политические эссе:
- Миссия ЕС в Косово после провозглашения независимости, 2010 (США)
- Не время знать, 2011 (Приштина, Косово)
- Миссии НАТО и ЕС: сотрудничество или соперничество?, 2012 (Тирана, Албания)
Книги на других языках:
- “Ce mult s-au rãrit scrisorile” (на румынском)
- “A respiration” (Индия)
- “Dame parolе” (на французском)
- “COMME LE COMMENCEMENT EST SILENCIEUX” (Франция)
“ΠΟΥ ΠΑΝΕ ΟΙ ΕΡΧΟΜΟΙ" (Греция)
- “Wie wollen” (Германия)
- Frau Wort (Германия)
- Nasil sevmeli (Турция)
- НА ВЕРХІВ’Ї ЧАСУ (Украина)
- How to reach yourself (США)
- Време кога ова време (Македония)
- "فواصل للحذف " (Египет)
Премии и членство в международных организациях:
Член Ассоциации профессиональных журналистов Европы, Брюссель, Бельгия
Член Европейской академии науки и искусств, Париж, Франция
Член Украинской академии высшего образования, Киев, Украина
Международная премия SOLENZARA, Париж, Франция
Национальная премия за книгу поэзии MITINGU Джаковица, Косово.
|
|
ألسيرة الذاتية لـ (يتون كلمندي) ،
ترجمها الى العربية (ياسمين العاني)
ولد (يتون كلمندي) في مدينة بيجا ، كوسوفو عام 1978 . أكمل دراسته الابتدائية في مسقط رأسه . بعدها أكمل دراسته الجامعية في جامعة برشتينا ، وحصل على شهادة البكالوريوس في ( فنون الاتصال الجماهيري ) .
أكمل كلمندي دراسته فيما بعد في الجامعة الحرة في بروكسل ، بلجيكا ، متخصصا في ( الدراسات الدولية و الأمنية).
بدأ كلمندي في كتابة الشعر ، النثر، المقالات والقصص القصيرة منذ عدة سنوات و لا زال مستمرا ً في ذلك.
يساهم كلمندي بشكل منتظم في الكتابة لصحف في ( ألبانيا ) وخارجها ، ويتطرق في كتابته الى العديد من المواضيع الثقافية و السياسية ، و بالأخص تلك المتعلقة بالشؤون الدولية . أصبح يتون كلمندي مشهورا في ( كوسوفو ) بعد نشر كتابه الأول المعنون ( قرن الوعود ) (Shekulli i Premtimeve) ، و الذي نُشر في عام 1999 . بعدها قام بنشر العديد من الكتب الاخرى .
تُرجمت قصائده الى اكثر من 22 لغة ، ونُشرت في بعض المختارات الأدبية العالمية .
يُعتبر كلمندي من اكثر الشعراء الألبانيين الذين تم ترجمة قصائدهم .و في رأي عدد من النقّاد ، يعتبر كلمندي ممثلا ً حقيقيا ً للشعر الألباني المعاصر .
كلمندي عضو في العديد من النوادي الشعرية العالمية ، ويساهم في الكثير من المجلات الأدبية والثقافية ، خاصة في اللغات الانكليزية والفرنسية والرومانية .
تستند الحكمة في أعمال كلمندي الأدبية الى الاهتمام الذي يوليه للصياغة الشعرية ، البحث المعاصر للنص و عمق الرسالة . ان طبيعة شعر كلمندي تركز بصورة أكبر على كلمات الحب والشعر الايجازي المحبوك مع الاستعارات والرموز الفنية .
شارك كلمندي في حرب تحرير كوسوفو التي قادها جيش التحرير الكوسوفي 1998-1999.
يقيم ويعمل كلمندي حاليا في بروكسل ، بلجيكا .
الاعمال المنشورة :
- ( قرن الوعود ) (“Shekulli i Premtimeve”) 1999 ( شعر )
- ( ما وراء الصمت ) ((“Përtej Heshtjes” 2002 ( شعر )
- ( اذا كان الوقت هو بعد الظهر ) (“if it is afternoon”) 2004 ( شعر )
- (سامحني يا وطني ) “Më fal pak Atdhe”)) 2005 ( شعر )
- ( الى أين يذهب الوافدون ) (“Ku shkojnë ardhjet”) 2007 ( شعر )
- ( ها قد وصلت لآثار الريح ) (“Erdhe për gjurmë të erës”) 2008 ( شعر )
- (الوقت حين يكون له وقت ) (“Koha kurë të ketë kohë”) 2009 ( شعر )
- ( افكار هائمة ) ((“Rrugëtimi i mendimeve“ 2010 ( شعر )
المسرحيات المنشورة :
- ( السيدة "كلمة" ) 2007 ( دراما )
العلوم السياسية :
- بعثة الاتحاد الاوربي في كوسوفو بعد استقلالها / 2010 / الولايات المتحدة الامريكية.
- وقت سيئ للمعرفة / 2011 / الولايات المتحدة الامريكية.
الأعمال المنشورة بلغات اجنبية :
- (كم هي قوية تلك الاوراق الرقيقة ) (“Ce mult s-au rãrit scrisorile”) نُشرت باللغة الرومانية
- ( التنفس ) (“A respiration”) نُشرت في الهند
- ( السيدة "كلمة" ) (“Dame parol،”) دراما ، نُشرت باللغة الفرنسية
- ( كم هي البداية صامتة ) (“COMME LE COMMENCEMENT EST SILENCIEUX”) شعر ، باريس ، فرنسا
- ( الى أين يذهب الوافدون) (“ΠΟΥ ΠΑΝΕ ΟΙ ΕΡΧΟΜΟΙ“) شعر باللغة اليونانية ، اليونان
- ( كيف تُحب ) (Wie wollen) ، شعر ، ألمانيا
- ( كيف تُحب ) (Nasil sevmeli) ، شعر ، تركيا
- ( كيف تصل الى نفسك ) ("How to reach yourself ") 2010
- ( النفس ) ("Breath") قصائد نُشرت في الولايات المتحدة الامريكية 2009
الجوائز العالمية :
- عضو في جمعية الصحفيين المحترفين في اوروبا ، بروكسل ، بلجيكا
- عضو في أكاديمية العلوم والفنون في اوروبا ، باريس ، فرنسا
- حائز على الجائزة العالمية القيـَـمة (SOLENZARA) باريس ، فرنسا
-------------------------------------
ジェトン・ケルメンディの伝記
ジェトン・ケルメンディは1978年コソボ西北群に位置する都市ペヤで生まれ、ペヤ市内の小学校を卒業した。その後彼はプリシュティナ大学で彼の研究を続け、マスコミュニケーションの学士号の学位を取得。彼はインターナショナルと安全保障研究に専門とし、ベルギーのブリュッセル自由大学で彼の大学院での研究を完了した。彼は外交で2度目の修士を終えた。実際に彼はメディアと政治の博士候補生です。長年にわたり、彼は詩、散文、エッセイ、短編小説を書いています。彼は特にアルバニアや他の国で、国際情勢に関する多くの文化的•政治的トピックへの書き込み、多くの新聞に定期的に寄稿しています。ジェトンケルメンディは、彼の最初の本 "約束の世紀"（ "Shekulli Premtimeve"）1999年出版後に、コソボではよく知られるようになった。その後、彼は他の数冊の本を出版しました。彼の詩は、二十二ヶ国語に翻訳され、いくつかの国際的な文学アンソロジーに掲載されています。彼は、ヨーロッパでは最も翻訳され、知られているアルバニアの詩人です。ケルメンディは多くの文芸批評家が認める、現代アルバニア語詩の真の代表です。国際批評家と詩人たちは、彼は偉大なヨーロッパの詩人であると、多くの記事に書いている。彼は多くの国際的な詩のクラブのメンバーであり、特に英語、フランス語、ルーマニア語の言語の文学や文化の雑誌に数多く寄稿しています。文学の分野での彼の仕事の博識は、彼が詩的な表現、およびテキストとメッセージに最新の探究と注意を払っていることに基づいています。彼のジャンルは恋愛詩に、より焦点を当てています。そして幾何学的散文と、芸術の象徴と比喩とが絡み合うのです。ケルメンディは、1998年-1999年コソボ解放軍率いるコソボの解放戦争の兵士です。
現在、ブリュッセル、ベルギーに常駐し働いています。
出版された作品：
- “The Century Promises” (“世紀は約束”), 1999 (詩歌)
“Beyond Silence” (“沈黙を超えて”), 2002 (詩歌)
- “If it is afternoon” (“それが午後の場合”), 2004 (詩歌)
- “Fatherland pardon me” (“祖国恩赦私”), 2005,(詩歌)
- “Where are the arrivals going” (“どこ到着は予定です”),2007 (詩歌)
- “You arrived for the traces of wind” (“あなたは風の跡に到着”), 2008 (詩歌)
- “Time when it has time” (“それは時間があります”), 2009 (詩歌)
- “Wandering thoughts” (“さまよう思考“) 2010 詩歌
- “The baptize of spirit” (精神の洗礼) 2012 poetry
公開された演劇：
- “Mrs Word” (“ミセスワード”), 2007 (遊ぶ)
- “Play and anti-play” (再生とアンチ遊び) 2011(遊ぶ)
政治学:
- EU mission in Kosova after its independence 2010 USA. (その独立後の2010年、アメリカコソボにおけるEUの使命)。
- Bad times for the knowledge 2011, Pristina Kosovo. (知識2011年、コソボのプリシュティナ悪い時)
- NATO-EU missions, cooperative or competitive 2012, Tirana Albania. (北大西洋条約機構（NATO）とEUの任務、協力または競争2012、ティラナ、アルバニア)。
外国語で出版された作品
- “Ce mult s-au rãrit scrisorile” (“珍しい文字はいくらだったの”); ルーマニア語の言語で出版した。
- “A respiration” (“呼吸”); インドで出版
- “Dame parol,” (レディー口頭) フランス語で出版.
- “COMME LE COMMENCEMENT EST SILENCIEUX”
(“始まりは沈黙している ”),詩、パリ、フランス.
- “ΠΟΥ ΠΑΝΕ ΟΙ ΕΡΧΟΜΟΙ (“到着はどこにありますか”),
ギリシャ語で詩;ギリシャ.
- “Wie wollen (“どのように”), 詩、ドイツ.
- Frau Wort (単語を欠場) ドラマ、ドイツ.
- Nasil sevmeli (どのように愛する) 詩、トルコ.
- НА ВЕРХІВ’Ї ЧАСУ (時間の初めに) 詩、ウクライナ.
- “How to reach yourself” (自分に到達する方法を) 詩、米国.
- време кога ова време (それは時間があります) 詩、マケドニア.
- " للحذف فواصل " エジプト（楕円ドット）詩.
国際的な受賞歴：
Member of the Association of Professional Journalists of Europe, Brussels, Belgium. (ヨーロッパ、ブリュッセル、ベルギーのプロのジャーナリストの協会の会員)。
Member of the Academy of Science and Arts of Europe, Paris, France. (ヨーロッパの科学とアート、パリ、フランスのアカデミーの会員)。
Member of the Academy of Science and Arts of Ukraine, Kiev, Ukraine. (ウクライナ、キエフ、ウクライナの芸術科学アカデミーの会員)。
SOLENZARA Prestigious International Award, Paris, France. (ソレンザラ、権威ある国際賞、パリ、フランス).
National Poetry book prize MITINGU, in Gjakova, Kosovo 2011. (コソボ、2011年に国立詩本賞金MITINGU、)
--------------------------------
Mendime për poezinë
•"Buka e vargjeve" dhe "uji i fjalës"
Jeton Kelmendi është një "konstruktor" i mirë vargjesh, duke impresionuar përmes aftësisë për të ditur të gjejë simbolikën, imagjinatën dhe metaforën, të një origjinaliteti dhe brishtësie të cilën nuk mund ta hasim veçse rrallë, dhe vetëm te autorët e pajisur me dhunti, atje ku e gjen fushën e fjalës, trupin e heshtjes, plagët e fjalës, eshtrat e zbardhura të lirikës etj. Antologjia e tij është bregu i mërgimit, i vetëekzilit të çdot njeriu modern, dhe njëherit vendi në të cilin, madje qoftë se edhe janë rralluar, letrat ende arrijnë. Dhe njëherit me to, edhe fëshfërima e fshehtë dhe magjepsëse e poezisë.
Florentin Popescu
Para ca kohësh, lexuesit e Rumanisë patën surprizën e takimit edhe me një poet të vërtetë – nga poetët e shumtë, të çmuar dhe interesantë, origjinalë e të bukur – nga Kosova, një yon; e bekuar e cila tejmatanë padrejtësive të njohura historike, dëshmon se është një hapësirë letrare që shkon duke u afirmuar dhe na imponon gjithnjë e më shumë në koncertin universal të botës lirike. Emri i këtij poeti është Jeton Kelmendi, ndërsa vëllimi i tij, i përkthyer në gjuhën rumune prej Baki Ymerit, mban një titull jo vetëm sugjestiv, por dhe njërin të përmushur me ngarkesë sentimentale dhe simbolike : Sa shumë janë rralluar letrat.
Jeton Kelmendi ka debutuar në moshën 21 vjeçare, më 1999, me vëllimin Shekulli i Premtimeve, që don të thotë se poeti lë të kuptohet, së paku përmes titullit të zgjedhur për atë libër, se qysh në atë kohë e kishte vizionin e pjekur dhe plotësisht të përgjegjshëm për kuptimin e bardit, por edhe për shekullin e shqetësuar në të cilin i qe dhënë fati të jetojë. Përndryshe, qoftë kalimthi duke thënë, Jeton Kelmendi është dëshmuar të jetë fort i inspiruar, dhe më pastaj duke patur parasysh faktin se vëllimet e tij që do të pasojnë do të kenë edhe ato tituj "polemikë" dhe nxitës: Përtej Heshtjes, (2002). Në qoftë mesditë (2004) Më fal pak Atdhe (2005), Ku shkojnë ardhjet (2007) Zonja Fjalë (2007) dhe : Sa fort janë rralluar (2007).
Vëllimi që na e jep rastin të shtrojmë në letër mendimet dhe impresionet, është një antologji me vlera antologjike të zgjedhura nga e tërë krijimtaria e tij, dhe mban, një titull me një shëmbëlltyrë aktuale, e huazuar nga vargjet më të frymëzuara të poetit. Jo rastësisht themi para jush, gjatë përurimit të tij në Bukuresht, dhe shkruajmë në letër se është një "titull i inspiruar" ngase ai faktikisht ngërthen një univers të tërë lirik. Një univers që e individualizon autorin, duke i konturuar një personalitet të pakrahasueshëm, si në poezinë kosovare, poashtu edhe në atë evropiane.
Duke rrezikuar të kërkojmë ndjesë po qe se e nxjerrim në pah një të vërtetë tashmë të njohur – se njeriu është poezia e tij, siç edhe poezia është vetë njeriu, po pohojmë se Jeton Kelmendi shpreh vetveten në mënyrë të drejtpërdrejtë, të sinqertë dhe pa tam/tame të kërkuara në mundimet e figurës letrare, të cilat përndryshe do ta tradhtonin atypëraty. Jeton Kelmendi është, de facto, me gjithë qenien i shquar në kohërat e agjituara që i përjetojmë të gjithë – një poet i dashurisë dhe i pendës, i meditimeve përballë kalimit të kohës dhe konditës humane. Ndërsa, po qe se të rezumojmë në një fjalë të vetme krijimtarinë e tij, nuk dimë cili term do të ishte më i përshtatshëm : Thjeshtësi ? Sinqeritet ? Fshehtësi ? Pëshpëritje ? Dëshmi ? Nuk e dimë, ngase se poeti ka nga të gjitha këto nga diçka.
Autori dëshiron t’u komunikojë edhe të tjerëve diçka nga bota e tij e përmbushur me një shpirt të florinjtë. Një dëshmi e thjeshtë e bërë për të dashurën e tij, nga e cila gurgullon një vlerë gjeneralizuese, si në poemin „Fjala kapërcen heshtjen”: „Dje mësova/ Të hesht/ Të flas pak/ Jam i mbushur me frymën e pikëllimit/ Përmes qepallave të këputura/ Të syve tu/ Kaherë jam nisur kah ti/ Të flas duke heshtur/ Të rrëfej për ty/ Dhe për mua/ Dhe mendova/ Të të them/ Se je/ Buka e vargjeve/ Uji i fjalës/ Unë jam për ty/ Kënga më e kërkuar/ E kahershme!” Shohim këtu, një farë përmbysjeje të perspektivës, poeti duke prononcuar në finale shëmbëlltyrën më të përshtatshme, ngase ku mund të gjendet një krahasim më sugjestiv i ndjenjës, se sa në zërin e një melodie "të kahmotshme", e mbështjellë me parfumin dhe nostalgjitë e saj ?
Në këtë kontekst soditja, meditimi dhe malli gërshetohen me gjendjen e „pritjes” dhe nostalgjisë, të çastit në të cilin edhe po qe se „rrugët kanë vajtur në mërgim”, dikend nuk është vështirë për ta gjetur. Dikend të ndodhur ndërmjet errësirës dhe dritës, të cilit „i dhemb fjala” përballë këngës së pashprehur, të ëndërruar, të parandjerë dhe kaherë të pritur. Nuk e dimë si është prezantuar poeti në vëllimet e para, të cilat nuk kemi patur rastin t’i lexojmë, por këtu ai na del si një bard i frymëzuar dhe si një „konstruktor” i mirë vargjesh, duke impresionuar përmes aftësisë për të ditur të gjejë simbolikën, imagjinatën dhe metaforën, të një origjinaliteti dhe brishtësie të cilën nuk mund ta hasim veçse rrallë, dhe vetëm te autorët e pajisur me dhunti, atje ku e gjen fushën e fjalës, trupin e heshtjes, plagët e fjalës, eshtrat e zbardhura të lirikës etj.
"Sa fort janë rralluar letrat" na thotë poeti. Dhe përmes kësaj kuptojmë, faktikisht, shqetësimin për të parë se si njeriu modern i shekullit të XX, rreshtohet në valët e jetës si ushtar besnik i humanizmit, tëhuajësohet nga ndjeshmëria e çiltër, nga përjetimet dhe sentimentet e bukura, por edhe nga e shkuara e qetë dhe romantike, nga e cila çdo njëri prej nesh e ruajmë nga një pjesë në veten tonë. Këto – dhe jo vetëm këtyre – Jeton Kelmendi ua konsakron një pjesë të mirë të poezive, por edhe dashurisë së kundruar si një farë mërgimi nga pakënaqësitë dhe marrëzitë e kohës aktuale – fakt fort interesant (rumanisht: fapt foarte interesant), dhe të cilin lexuesi si dashamiri i poezisë, nuk mund të mos e vërejë, duke u bërë, pa kurrfarë dyshimi, „bashkëfajtor” i poetit.
Antologjia e Jeton Kelmendit na paraqitet më shumë se një „njollë ngjyre” në kontekstin e lirikës që praktikohet sot në botë. Ajo është bregu i mërgimit, i vetëekzilit të çdot njeriu modern, dhe njëherit vendi në të cilin, madje qoftë se edhe janë rralluar, letrat ende arrijnë. Dhe njëherit me to, edhe fëshfërima e fshehtë dhe magjepsëse e poezisë. (Bukuresht, 30 prill 2008)
Drita e fjalëve
Më duket se prej shekujsh e mbaj në trup këmishën e poezisë shqipe, ndërsa drita e saj e nxit murlanin në shpirtin tim me vargje të cilat më shërojnë nga vdekja duke i lexuar, apo, duke ua dëgjuar fëshfërimën e mrekullueshme. Fuqia e vargjeve të poetëve shqiptarë buron nga zemra e përjetshme e një dheu të mbrujtur me dashuri dhe vuajtje që e përmbushin misionin e jetës me merita që mbeten në histori. Ja, mbaj në pllakat e shuplakës shpirtin poetik të Jeton Kelmendit, ndërsa drita e tij më duket e mjaftueshme, ngase buron nga rrënja e fjalëve që i lartëson në drejtim të shikimit, aq sa e kuptoj britmën e tyre edhe në adresën time, një lexues i gjorë, dhe më bën të jem dëshmitar i çastit fitimtar të lotit kosovar. Jetoni është një zjarr i brendshëm i degdisur nëpër prita e pritje fjalësh që s’të lënë të mbetesh i vetmuar, edhe pse i kaplon nga një herë vetmia në largësinë e një mendimi të cilit i janë fshehur rrugët.
Poeti shkëput nga tuli i shpresës një mahnitje turbulluese që turfullon me të gjitha hijet që vijnë pas teje, dhe vjeshtët kalojnë këndejpari si një heshtje e fillimit kur të mbyll e shkuara në vetmi. Kush e din se cila erdhi më parë : "ardhja apo shkuarja", pyet poeti duke ëndërruar t’i shërojë me fjalë krejt të vetmuarit e botës. Duke na i shëruar plagët e pashërueshme të shpirtit, Jeton Kelmendi e fiton betejën mendimtarë të mundimit duke arritur rë bëhet një zë i veçantë i ndërgjegjes artistike të shpirtit shqiptar. Kështu, poemat e tij i japin peshë plotnisë dhe vlerës, duke u shndërruar në stoli të vërteta. Nga do të nisë dita ime e nesërme, ku është hija ime e djeshme, pyet poeti duke i kundruar te guri i padukshëm ëndrrat dhe zgjimin nga ëndërrimi, ujin, bukën dhe antinjeriun, shirat e lodhura, dëborën dhe krojet që s’duan të rrjedhin më shumë për ne ngase ua kanë rrëmbyer qiellin, dhe asnjë çik dimri nuk ma kanë lënë, thotë poeti : "dhe asgjë nuk ka mbetur për mua/ kush do ta gjejë vallë kodin tim/ për nesër".
Delikat dhe i sinqertë, poeti sjell në gjykatën e instancës së fundit të gjuhës së tij dhe të gjithëve, çdo gjë të mbrujtur me vërtetësi, dashuri, dyshim apo fitore, në një regjistër personal të mirëstrukturuar, që e vë pa kurrfarë dyshimi në qarkun e zërave të mëdhenj të lirikës së sotme shqipe : "Ëndrrës sime dhe zgjimit tënd", thotë poeti, "nuk u dihet Atdheu/ as zhurmës sonë dhe as heshtjes sate/ nuk u besohet dita e nesërme/ thuase është e pasnesërmja jote/ nga e cila kam frikë". Ja pra, kjo është "Aerdhja jonë në pergament", në horizontin e mallit dhe pritjes së një përgjigjeje, poeti dëgjon qetësinë e skalitur në gjurmat e fjalëve, në brigjet e të cilave unë, shtegtar i vonuar apo i ardhur para kohe, nuk jam veçse njeriu me duart e pastra nga bardhësia e të cilave ka marrë fluturimin një pulëbardhë e vetmuar :
“Një çik më vonë do të dalë në gurrin e fjalës/ për ty do të dal dhe unë/ do të të pres gjatë/ me të gjitha shkuarjet/ me të gjitha ardhjet”. Dhe ja, dha Zoti një “një çik më vonë”, më mirë më vonë se kurrë, të dalë një “bandit” që din të përkthejë, e të na e sjellë shpirtin poetik të Kosovës kreshnike në veri të Danubit, në gjirin e gjuhës së një kombi me të cilin na lidh një e shkuar e lashtë dhe e bukur, nga e cila buron edhe fjala më e lashtë dhe më e bukur e nënshtratit të gjuhëve tona : bukuria. Qoftë i gëzuar dhe paharruar ky çast i bekuar ! (Mihai Antonescu)
|
|
|
 |
|
| |
|
|
